JOSHUA TREE Magiczne Drzewo Pustyni

29 listopada 2023

autor: Katarzyna Nowocin-Kowalczyk

tekst z książki Sekrety Kalifornijskich Pustyń

YOSHUA TREE - SEKRETY KALIFORNIJSKICH PUSTYŃ - Katarzyna Nowocin-Kowalczyk

Symbolem pustyni Mojave w południowej Kalifornii jest charakterystyczne drzewo o nazwie Joshua tree, czyli drzewo Jozuego. Ze względu na swój unikalny kształt, narosło wokół niego wiele legend. Jedna z nich głosi, że kiedy w połowie XIX wieku, mormońscy imigranci przeprawili się przez rzekę Kolorado, nazwali tę roślinę na cześć biblijnej postaci Jozuego. Wyciągnięte gałęzie miały im bowiem przypominać wyciągnięte ku niebu ręce Jozuego, który wprowadził Izraelitów do Ziemi Obiecanej. Ta niepotwierdzona historia, raczej nie ma nic wspólnego z rzeczywistością, ale żyje swoim życiem i wielu wierzy, że tak właśnie było.

Pierwszą osobą, która opisała drzewo Jozuego był amerykański odkrywca, oficer wojskowy i polityk, kapitan John C. Fremont. W opublikowanym w 1845 r. raporcie nazwał je ‘najbardziej odrażającym drzewem w królestwie roślin’. Niestety, pan kapitan nie był odosobniony w swoim postrzeganiu. Wszystko, co inne, często wzbudza lęk u wielu osób, a to sprawia, że pojawia się krytyka i segregacja.

A Joshua tree nie jest łatwym drzewem. To sękata, kudłata i poskręcana roślina. Jej liście są ostre i kolczaste. W języku hiszpańskim określana jest przydomkiem ‘izote de desierto’, czyli ‘sztylet pustynny’. Raczej nie chcesz się do niej przytulać, ale zdecydowanie pobudza wyobraźnię i potrafi zafascynować.

Mądra Matka Natura niczego nie robi przypadkiem. W świecie tej Wielkiej Bogini wszystko ma swoje miejsce i sens. Wszystko jest częścią wszystkiego. Nieprzypadkowo też wybrała dla tego niezwykłego drzewa, które wszak też jest jej dzieckiem, ten niezwykły kształt i tę trudną, ale jakże piękną pustynną scenerię, z dala od prześmiewczego oka niektórych ludzi.

Joshua tree jest drzewem Mojave. Oprócz południowej Kalifornii, spotkać je można również w Arizonie, Nevadzie, Utah oraz północno-zachodniej części Meksyku. Wszędzie tam, gdzie rozciąga się ta pustynia. Rośnie tylko na wysokościach od 400 do 1800 m n.p.m. (1300 do 5900 stóp) i tylko w tym jednym miejscu na świecie. Ponadto, jest to jedyne rodzime drzewo występujące na tysiącach mil kwadratowych pustynnych równin południowej Kalifornii, gdzie jest bardzo ważnym elementem lokalnego ekosystemu, zapewniając pożywienie oraz schronienie wielu ptakom, ssakom, owadom i gadom, żyjącym na tym terenie.

Jednak, chociaż drzewem nazywane i wyglądające jak drzewo, to Joshua tree, czyli Yucca brevifolia (Jukka krótkolistna), drzewem nie jest. Ta jednoliścienna roślina to bylina należąca do rodziny agaw i uznawana za największą jukkę na świecie. Osiągnięcie pełnej wysokości zajmuje jej od 50 do 60 lat, a najwyższe okazy osiągają nawet około 15 m (49 stóp). Trudno jednak określić ich wiek, ponieważ Joshua tree nie posiada charakterystycznych dla każdego drzewa, rocznych pierścieni wzrostu. Niektórzy badacze twierdzą, że średnia długość życia tej jukki wynosi 150 lat. Inni przekonują, że jeśli przetrwa trudy pustyni, może żyć kilkaset lat, a jeszcze inni mówią, że jej żywotność może wynieść nawet 1000 lat.

Rdzenni Amerykanie, zamieszkujący te tereny, na długo przed przybyciem Europejczyków mieli do tej rośliny stosunek duchowy i wielce ją cenili. Dostarczała im bowiem cennych surowców potrzebnych do przeżycia. Twarde liście wykorzystywano do wyrobu koszy i sandałów, zaś pąki kwiatowe oraz surowe lub prażone nasiona stanowiły element pożywienia. Indianie Cahuilla do dziś nazywają tę roślinę ‘humwichawa’ lub ‘hunuvat chiy’a‘, południowe plemiona Paiute, ‘sovarampi’, a zachodni Shoshone (Szoszeni), ‘umpu’.

Farmerzy, górnicy, a także wspomniani wcześniej, osadnicy mormońscy, którzy przybyli na te tereny w połowie XIX wieku, używali pni i gałęzi Joshua tree, jako materiału do budowy ogrodzeń oraz innych konstrukcji, a także jako paliwa do silników parowych służących do przetwarzania rudy.

Yucca brevifolia to bardzo wybredna roślina. Kwitnie tylko od lutego do kwietnia i tylko w latach, w których jest wystarczająco dużo deszczu. Co więcej, kwiaty mogą pojawić się dopiero po zimowych przymrozkach. Ale kiedy się pojawiają, to wyglądają pięknie. Mają kolor biało-zielony lub kremowo-żółty, kształt dzwonka i są zebrane w grona. Należy jednak być uważnym, jeśli chciałbyś podejść bliżej, ponieważ ich zapach może być bardzo nieprzyjemny. Niektórzy określają go jako cuchnący.

Owoce mają kolor zielony lub brązowy, są owalne, mięsiste i wypełnione nasionami. Jeśli nie zjedzą ich małe gryzonie, wysychają i spadają na ziemię. Wiatr rozsiewa nasiona, a deszcz sprawia, że wyrastają z nich nowe roślinki.

Woda to życie i chociaż Yoshua tree jest rośliną pustynną, to jego przetrwanie zależy od opadów deszczu, które pojawią się w odpowiednim czasie. Największym zagrożeniem dla drzewa Jozuego są pożary, które w krótkim czasie, potrafią zniszczyć miliony okazów. Zgodnie z kalifornijskim prawem, roślina ta jest pod ochroną. Jednym z popularnych miejsc, w których można zobaczyć tę niezwykłą jukkę, jest Park Narodowy Joshua Tree, który swoją nazwę otrzymał właśnie od niej.

Fascynacja Yucca brevifolia zaczęła się w 1987 roku, kiedy irlandzki zespół U2, wydał swój piąty studyjny album zatytułowany „Yoshua Tree’. To sprawiło, że oczy świata zwróciły się na tę pustynną roślinę, która została jakby odkryta na nowo, ale inaczej niż to zrobił kapitan John C. Fremont. Teraz Yoshua tree czaruje i przyciąga swoją innością, zaś jego nieco dziwny, być może groteskowy, a jednocześnie magiczny wygląd, na tle pustynnego krajobrazu, wciąż rozpala wyobraźnię wielu. Wśród nich są też tacy, dla których drzewo Jozuego jest symbolem siły i piękna, które mogą wynikać właśnie z bycia innym.

Drzewa mówią. Joshua tree też opowiada historię. I jest to piękna opowieść o wytrwałości, o przetrwaniu, odporności, o upadku i powstawaniu. Historia pokory i wynikającej z niej siły. Historia życia. Historia każdego z nas, chociaż trochę inaczej opowiedziana.

*****